Akıl Doğru Düşünmeyi Sağlar

  Akıl sahibi olan insan nasıl düşünür.

Akıl sahibi olabilmek için neler yapmak gerekir.

Zeka, akıl sahibi olmak için neden yeterli değildir?

Düşünmek, insanın en önemli özelliklerinden biridir. Ancak birçok insan bu özelliğini gerçekten hikmetli ve fayda verecek bir konuya teksif etmek yerine, kendine ve çevresine hiçbir yarar sağlamayacak konular için kullanır. Kimi zaman saatlerce hatta günlerce düşünür ama harcadığı uzun vaktin ardından ortaya hiçbir sonuç çıkaramaz. Oysaki bir insanın faydalı işler düşündüğünü iddia edebilmesi için gördüğü, duyduğu, algıladığı ya da aklından geçirdiği bilgileri yarar getirecek bir sonuca bağlaması gerekir.

İşte akıl sahibi insanların farklılığı bu noktada kendini gösterir. Akıllı bir insan sadece düşünmüş olmak için değil, sonuç elde edebilmek, fayda sağlayabilmek, doğruyu bulabilmek ve güzel bir şeyler üretebilmek için düşünür. Düşüneceği konuları ise yine aklıyla belirler. Hiçbir zaman için kendisine vakit kaybettirecek, sonuca ulaştırmayacak konulara dalıp, aklını boş şeylerle meşgul etmez. Örneğin, boş kuruntulara kapılmaz, şeytanın vesveseleriyle uğraşmaz, geleceğe yönelik endişe dolu düşüncelerle vaktini harcamaz…

Akıllı İnsan Dünyaya Bağlanmaz

Allah yeryüzünü insanların hoşuna gidecek pek çok nimetle donatmıştır. Ve bu nimetleri istedikleri gibi kullanabileceklerini bildirmiştir. Ancak bunun yanında bu nimetler için şükredici olmalarını ve dünya hırsına kapılarak ahireti unutmamalarını da hatırlatmıştır. Çünkü insanların dünyada yaşadıkları hayat gerçek hayatları değildir. İnsanların gerçek hayatları ölümle birlikte başlayan ve sonsuza dek sürecek olan ahiret hayatıdır. Bu yüzden ahireti unutup 50-60 yıllık dünya hayatı için hırsa kapılmak büyük bir gaflettir. Nitekim ahireti unutan kişiler, hem dünyadaki pek çok güzellikten hem de ahiret nimetlerinden mahrum kalırlar. Bu mahrumiyetin dünyadaki ilk etkileri ise kişinin aklı üzerinde görülür. Dünyaya tutkuyla bağlanan insanlar, gerçek yaratılış amaçlarını, Allah’a karşı olan sorumluluklarını, ölümü ve sonrasını gereği gibi değerlendiremeyecek ve doğru düşünemeyecek hale gelirler. Bu durum onların aslında büyük bir aldanış içinde olduklarını gösterir ne var ki bu kişiler kendilerinin iyi işler yapmakta olduklarını sanırlar.

Bazı kişiler çarpık yargıları nedeniyle para, mal, mülk gibi değerlerin, güzelliğin, şan, şöhret ve itibarın, geride kalanlara mal ve isim olarak bir şeyler bırakabilmenin, hayatın asıl amacı olduğunu sanarak, tüm ömürlerini harcarlar. Sözgelimi yıllarca toplumun gözünde iyi bir yer edinebilmenin, insanların beğenisini kazanmanın yollarını arar, ama bir an olsun kendilerini yaratıp hayat veren, önlerine hesapsız rızık ve nimet sunan, her işlerinde onlara yardım eden Rabbimiz’e şükretmeleri gerektiğini düşünmezler. Ya da günlerini herkesten daha zengin olabilmek için durup dinlenmeden çalışarak, yeni projeler peşinde koşarak geçirir ama bu zenginliği kendilerine verenin Allah olduğunu düşünüp, O’na karşı olan kulluk vazifelerini yerine getirmeye vakit ayırmazlar.

İşte yaptıkları bu yanlış seçim sonucunda dünyada insana verilen en büyük nimetlerden biri olan akıldan mahrum kalırlar. Bu akılsızlık içinde inkara sapar ve bu nedenle ahirette cenneti kaybedip cehennemle karşılaşırlar. Allah Kuran’da dünya hayatına aldanan kimselerin içine düştüğü durumu şöyle bildirmiştir:

“Onlar, dinlerini bir eğlence ve oyun (konusu) edinmişlerdi ve dünya hayatı onları aldatmıştı. Onlar, bu günleriyle karşılaşmayı unuttukları ve bizim ayetlerimizi ‘yok sayarak tanımadıkları’ gibi, biz de bugün onları unutacağız.” (Araf Suresi, 51)

“… ahiretten (cayıp) dünya hayatına mı razı oldunuz? Ama ahirettekine (göre), bu dünya hayatının yararı pek azdır.” (Tevbe Suresi, 38)

“… onlar ise dünya hayatına sevindiler. Oysaki dünya hayatı, ahirette (ki sınırsız mutluluk yanında geçici) bir meta’dan başkası değildir.” (Rad Suresi, 26)

İnsanların, kendilerini helaka sürükleyen bu akılsızlıktan kurtulmak için yapmaları gereken ise son derece kolaydır: Dünya hayatında karşılaştıkları her nimetin Allah’ın bir lütfu olarak kendilerine verildiğini bilir ve hayatlarının asıl amacının Allah’ın rızasını kazanmak olduğunu unutmazlarsa, Allah’ın izniyle akıllarını örten ya da baskılayan engeller de ortadan kalkmış olur. Allah’ın samimi kullarına vaadi şöyledir:

“Erkek olsun, kadın olsun, kim bir mü’min olarak kim salih bir amelde bulunursa, hiç şüphesiz Biz onu güzel bir hayatla yaşatırız ve onların karşılığını, yaptıklarının en güzeliyle muhakkak veririz.” (Nahl Suresi, 97)

Kuran’ı Çok İyi Anlayan İnsan Akıllı Olmanın Bütün Sırrını Çözer

İnsanın Kuran’dan istifade edebilmesi, Kuran’ın rehberliğinde hidayet bulabilmesi ve aklının açılması için Kuran’ı gereği gibi okuması gerekir. Bir ayette Allah şöyle buyurmaktadır:

“Kendilerine verdiğimiz Kitabı gereği gibi okuyanlar, işte ona iman edenler bunlardır. Kim de onu inkar ederse, artık onlar hüsrana uğrayanların ta kendileridir.” (Bakara Suresi, 121)

Kuran’ın gereği gibi okunması ise, samimiyetle, Allah’tan korkup sakınarak ve ayetlere sımsıkı sarılarak olur. Kuran ayetlerini yukarıdaki ayette tarif edildiği gibi gereği gibi okuyanlar, daha en başından Kuran’da yazılan her hükme teslim olur, Allah’ın emir ve tavsiyelerini titizlikle uygulamaya kesin karar verirler.

Kuran’da Allah’ın insanları üzerinde düşünmeye teşvik ettiği konular vardır. Bu konuların en başında ise kendisi dahil, tanıdığı, gördüğü, bildiği herşeyi yaratan Allah’ın büyüklüğünü düşünmek gelir. Akıl sahibi bir insan hayatının her anında Allah’ın zamandan ve mekandan münezzeh olduğunu, varlığının herşeyi sarıp kuşattığını, tüm varlıklar O’na muhtaç iken O’nun hiçbir şeye ihtiyacı olmadığını, evrenin hakimi ve sahibi olduğunu, her an her saniye tüm insanları gözlemekte olduğunu, onların akıllarından geçirdikleri ya da söyledikleri her sözü bildiğini, yaptıkları her tavrı Yüce Allah’ın gördüğünü ve ezelden ebede kadar herşeyin bilgisinin O’nun Katında bulunduğunu aklından çıkarmaz. 

İnsanın kalbini ve aklını kapalı tutan şeyler, hırs ve bencil tutkulardır. Gelecek korkusu, fakir kalma, sahip olduklarını kaybetme, hastalanma korkusu ve benzeri korkular, hırslar ve tutkular, insanın aklını kapatır. İnsan, bu duyguların esiri olur ve asıl aklını yöneltmesi gereken konuları görmezlikten gelir. Oysa bir insanın en çok düşünmesi gereken, Allah’ın büyüklüğü ve yaratışının mükemmelliğidir. İnsan Allah’ın nimetlerini anmak, O’nu övmek (tesbih etmek) ve O’na ibadet etmekle yükümlüdür. Ancak kapalı bir akılla bunları gerçekleştiremez.

Akıl sahipleri, Allah’ı tanıyan ve O’na itaat eden, yani hırslardan, korkulardan, bencil tutkulardan arınmış kimselerdir. Aynı zamanda öğüt alabilen ve başkalarından gelen doğruları kolaylıkla kabul edebilen kimselerdir Bu nedenle Allah, onları “Ki onlar, sözü işitirler ve en güzeline uyarlar...” (Zümer Suresi, 18) ayetiyle tarif etmektedir.

Allah Korkusu Aklın Kaynağıdır. Bir İnsan Çok Zeki Olabilir, Ama Allah Korkusu Olmadığında Zayıf Akıllı Olur

Akıllı bir insanın en çok düşündüğü konu Allah’ın sevgisini ve rızasını nasıl kazanabileceğidir. Çünkü bu kişi, dünyadaki herkesten ve herşeyden çok kendisini yaratan Allah’a karşı sorumlu olduğunu bilir. Yaşadığı her an, karşılaştığı her olayda kendisini Allah’a yakınlaştıracak en güzel tavrın hangisi olduğunu düşünür. Aklını sürekli hayırlı ve güzel işler yapma konusunda çalıştırır, çevresindeki insanlara karşı hep en güzel tavrı göstermeye, en güzel sözü söylemeye ve Allah’ın istediği en güzel ahlakı yaşamaya gayret eder. Kuran’da bildirilen emir ve yasakları titizlikle uygulayarak Allah’ın en sevdiği kullarından olabilmek için elinden gelen tüm gayreti sarf eder. Kuran’da akıllarını kullanarak düşünen bu kimselerin, Rabbimiz’in büyüklüğünü görerek en doğru olana ve gerçeğe ulaştıkları şöyle haber verilmiştir:

“Onlar, ayakta iken, otururken, yan yatarken Allah’ı zikrederler ve göklerin ve yerin yaratılışı konusunda düşünürler. (Ve derler ki:) “Rabbimiz, Sen bunu boşuna yaratmadın. Sen pek yücesin, bizi ateşin azabından koru.”” (Al-i İmran Suresi, 191)

“Şüphesiz, göklerin ve yerin yaratılmasında, gece ile gündüzün art arda gelişinde, insanlara yararlı şeyler ile denizde yüzen gemilerde, Allah’ın yağdırdığı ve kendisiyle yeryüzünü ölümünden sonra dirilttiği suda, her canlıyı orada üretip-yaymasında, rüzgarları estirmesinde, gökle yer arasında boyun eğdirilmiş bulutları evirip çevirmesinde düşünen bir topluluk için gerçekten ayetler vardır.” (Bakara Suresi, 164)

Böyle yarar getirecek konuları düşünmek kişinin aklının daha da artmasını ve böylece çok daha isabetli tavırlar ortaya koymasını sağlar. Aklını kullanan bir insan dünyada ve ahirette kendisine büyük bir kazanç sağladığı gibi çevresindeki insanları da her zaman için doğru ve güzel olanı uygulamaya teşvik eder.

Kuran’da kastedilen akıl, ruhta yaşanan manevi bir özelliktir. Kuran’da, çoğu ayette“akleden kalplerden” söz edilir. Dolayısıyla gerçek akıl, beynin bir fonksiyonu olan zekadan çok farklıdır. Akıl ve vicdan kalpte bulunur. Kuran ayetlerinde aklın kalpte olduğu ve “akılsız”ların kalplerinin kapalı olduğu için akledemedikleri açıkça ifade edilmektedir. Ayette şöyle buyrulmaktadır: “Yeryüzünde gezip dolaşmıyorlar mı, böylece onların kendisiyle akledebilecek kalpleri ve işitebilecek kulakları olsun? Çünkü doğrusu, gözler kör olmaz, ancak sinelerdeki kalpler körelir.” (Hac Suresi, 46)

Zeki, akıllı bir insana Allah’ı inkar etmek nasıl mümkün olsun? Aklı berrak adamın, görüyor. Pırıl pırıl bir dünya görüyor beyninin içerisinde, 3 boyutlu. En kaliteli stereo sistemden daha kaliteli ses duyuyor. Ve adam da normal akla sahip, ne demesi gerekir bu durumda? Mesela kadeh yaratıyor Allah beyninde. Ne diyecek aklı başında bir adam? “Allah yarattı” diyecek. Biz kadehi sorduğumuzda “fabrika yaptı” diyor. Kafanın içinde kim yaratıyor? Allah yaratıyor. Fabrikadakini boş ver sen. Fabrikadakini zaten göremezsin sen. Fabrikadakiyle bağlantın yok. Onu da Allah yaratır, ayrı. Ama sen onun görüntüsüyle karşılaşıyorsun.

Beynindeki bardak, bir tane vardır, doğrudan Allah tarafından yaratılır. O dışarıdaki bardağa ihtiyaç yoktur. Zannediyor ki, dışarıda bardak olmadan o yaratılmaz. Dışarıdaki bardak ayrı yaratılıyor, beynindeki bardak ayrı yaratılıyor. İki yaratma vardır. “O iki doğunun da Rabbidir”, iki alemden bahseder Cenab-ı Allah Kuran’da. Beyindeki bardağın bağımsız yaratıldığını bilmiyorlar, ayrı yaratıldığını bilmiyor. Ona bağımlı yaratıldığını zannediyor. Halbuki apayrıdır.

 Kuran’a baktığımızda, insanların zaafları, oyunları, adamlık dini tarzı yaptıkları taktikler, insanları kandırmada kullandıkları yöntemler, münafıkların sahtekar y­öntemleri, insanlara nasıl yanaştıkları, ruh halleri, psikolojileri, hatta vücutlarında meydana gelen etki. Ahlaksızlık yaptıklarında, vicdansızlık yaptıklarında vücutlarındaki fizyolojik değişiklikler, Kuran’da mükemmel bir psikiyatri kitabı gibi ruhi bozukluk olarak anlatılır. İnsanların kişilik bozuklukları çok kapsamlı anlatılır. Onun için Kuran’ı çok iyi anlayan insan, çok akıllı olur. Aklın bütün sırlarını görmüş olur, akıllı olmanın bütün sırlarını görmüş olur. Öbür türlü insan aklı kavrayamaz, zeki olabilir ama aklı kavrayamaz. Kuran’ı çok iyi anlayan insan aklın bütün detaylarını, bütün girift yönlerini kavramış olur ve onu hayatına aktarır.